9/12/2023
Năm 2023 đánh dấu sự bùng nổ của các chuyến lưu diễn âm nhạc vòng quanh thế giới của những nghệ sỹ lớn như Taylor Swift, Beyonce, Coldplay. Giá vé tăng chóng mặt, sân vận động chật ních khán giả, số lượng tour diễn tăng đều. Phải chăng cơn khát thưởng thức nhạc sống vẫn chưa thể dịu đi sau đại dịch Covid-19 ?
Taylor Swift trên sân khấu tại Rio de Janeiro, Brazil, ngày 17/11/2023. Getty Images for TAS Rights Mana - Buda Mendes/TAS23
Phía sau mức độ “chịu chơi” của khán giả
Nắng nóng kỷ lục năm 2023 chưa chắc làm thuyên giảm sức nóng các sân vận động lấp đầy fan yêu nhạc khắp toàn cầu. Giá trị vé xem biểu diễn ca nhạc (live concert) bán ra trong năm 2023 đạt mức kỷ lục 25 tỷ đôla (theo hãng kiểm toán PWC), vượt qua 21 tỷ đôla (năm 2018 trước đại dịch). Trong suốt 3 năm ảnh hưởng đại dịch, khán giả đánh mất khái niệm nghe nhạc sống do giãn cách xã hội nghiêm ngặt. Các nghệ sỹ như nhóm Metallica đã nghĩ ra hình thức sáng tạo như tổ chức concert cách ly trong xe hơi. Hoặc các ngôi sao nhạc đồng quê như Blake Shelton, Garth Brooks phát lại băng ghi hình thay vì biểu diễn trực tiếp. Tuy nhiên, mức độ cảm thụ và bầu không khí sôi động không thể so bì như nguyên bản vì thiếu sự trải nghiệm và tương tác với nghệ sỹ.
Năm 2023, ảnh hưởng Covid suy giảm đáng kể và giãn cách xã hội được giỡ bỏ hoàn toàn. Các nghệ sỹ lớn như Taylor Swift, Madonna, Coldplay, Bruces Springsteen đã nắm bắt được thời cơ vàng, tung ra tour lưu diễn dày đặc trên toàn cầu. Ví dụ như tour Celebration của Madonna có tới 78 live concert trên 15 nước, gồm 47 hit gắn với sự nghiệp kéo dài 4 thập kỷ.
Cùng với nhu cầu tăng mạnh, giá vé xem live concert tăng ít nhất 40% trong 5 năm qua. Trên bình diện chung, tour diễn của các nghệ sỹ lớn có giá vé trung bình gần 500 đôla/người. Đơn cử như tour Eras của công chúa nhạc pop Taylor Swift có giá vé bình quân 480 đôla. Mức giá của tour Taylor Swift vẫn còn “mềm mại” hơn giá vé lãng tử pop Anh quốc, Ed Sheeran hay giọng ca R&B Beyonce có giá vé tương ứng 550 và 600 đôla/người. Vì đâu mà giá vé xem live concert đẩy lên cao chót vót ? Kỳ lạ hơn, khán giả vẫn tranh giành tấm vé xem thần tượng của mình biểu diễn. Các yếu tố tạo nên cơn sốt của live concert có thể được lý giải như sau.
Xét về góc độ kinh tế, lạm phát toàn cầu đẩy giá hàng hóa cũng như chi phí nhân công tăng chóng mặt. Khán giả có thể dễ dàng chấp nhận giá vé tăng do ảnh hưởng lạm phát. Hơn thế nữa, giá vé phải bù đắp cho chi phí công nghệ đắt đỏ (hệ thống âm thanh, đèn laser, hình ảnh ảo) nhằm tạo trải nghiệm mới lạ cho khán giả.
Ở góc độ khác, sự ra đời của thị trường vé thứ cấp như StubHub hay SeatGeak góp phần đẩy giá vé lên cao. Thị trường thứ cấp giúp khán giả dễ dàng chuyển nhượng lại vé cho người khác nếu thay đổi kế hoạch. Theo báo cáo mới nhất của DCMS (Digital Culture Media Sport), 30% vé bán lại trên thị trường thứ cấp giá tăng tới 250%. Giá vé cao bất thường nảy sinh lo ngại về giao dịch giả mạo và lừa gạt người tiêu dùng. Chính vì thế, các đại lý bán vé ở thị trường sơ cấp như Ticket Master phải thay đổi sang vé điện tử, mã vạch chuyển động thay vì vé giấy hay ảnh chụp màn hình điện thoại. Cuối cùng, tâm lý đám đông khiến cho thị trường âm nhạc trở nên khốc liệt hơn. Ai cũng sợ mình đánh mất cơ hội xem live concert sau khoảng lặng ba năm. Giải trí tại không gian âm nhạc sôi động tất nhiên hấp dẫn hơn nhiều lần so với giải trí “tại gia” thời Covid.
Taylor Swift, hiện tượng nổi bật của năm
Trong số những ngôi sao có lịch diễn dày đặc, Taylor Swift nổi lên như một hiện tượng của năm. Năm 2013 là năm bội thu của nữ ca sỹ tóc vàng nhờ doanh số tour Eras đạt hơn 300 triệu đôla. Cô chính thức góp mặt trong danh sách tỷ phú âm nhạc với tổng tài sản vượt 1 tỷ đôla. Khán giả chạy đua maraton gay cấn để giành giật tấm vé xem tour Eras trên khắp toàn cầu. Tài năng âm nhạc của Swift không thể phủ nhận. Cô có 4 album nhạc ở Top 10 bảng xếp hạng Billboard. Kỷ lục này còn vượt mặt cả nữ nghệ sỹ kỳ cựu Broadway, Barbara Streisand. Tổng doanh thu lưu diễn toàn cầu của Swift còn lấn át ngôi sao Elton John, với hơn 1.4 tỷ đôla.
Xét về góc độ âm nhạc, khả năng sáng tác “công nghiệp” của Swift sánh ngang Sir Paul McCartney của nhóm The Beatles. Giai điệu các bài hát của Swift có thể hơi na ná giống nhau đến mức có ý kiến cho rằng các phần mềm AI có thể nhại được. Tuy nhiên, phần ca từ Swift thực sự khác biệt, mang dấu ấn cá nhân đậm nét. Cô cởi mở về tình yêu, trái tim tan vỡ và cảm giác bất an trong những ca khúc mình sáng tác. Phần lớn nội dung các bài hát Swift bắt nguồn từ sự tổn thương của nghệ sỹ trong thế giới showbiz và đặc biệt tâm hồn nữ giới mong manh. Phải có vốn sống, kinh nghiệm dày dặn cũng như sự cảm thụ nhân văn mới có thể sáng tác như vậy. Đây có phải là lý do mà Đại học New York đã trao bằng Tiến sỹ danh dự Nghệ thuật cho nữ ca sỹ 34 tuổi vào năm 2022 ?
Không chỉ tài năng về nghệ thuật, Taylor Swift rất có óc kinh doanh. Cô nhạy bén trong việc thương mại hóa sản phẩm âm nhạc. Khi cơn sốt săn lùng vé của tour Eras lan rộng, cô nhanh chóng tung ra cuốn phim Taylor Swift: The Eras ghi hình tour lưu diễn và chuyện hậu trường. Bộ phim nhanh chóng được đón nhận với doanh thu 96 triệu đôla trong tuần đầu ra mắt, đánh bại những phim bom tấn Hollywood khác. Trong suốt 3 giờ 15 phút của phim, khán giả sẽ đắm mình trong 40 bản hit của nữ ca sỹ. Công chúa nhạc pop liên tục thay đổi 16 trang phục khác nhau trong cùng 1 đêm diễn. Khán giả trầm trồ, thích thú khi chứng kiến cô vừa nhảy, vừa hát trực tiếp, vừa chơi đàn guitar, piano. Ngôi sao toàn năng biết cách khai thác tâm lý của khán giả, mang đến trải nghiệm mới mẻ bất ngờ. Đó là hấp lực nam châm của tour Eras mà khán giả đổ xô tranh giành vé xem live concert.
Nhìn chung, cơn sốt live concert trên khắp toàn cầu chưa có điểm dừng. Khi nhu cầu giải trí của khán giả bình thường hóa trở lại, đây là cơ hội vàng cho các nghệ sỹ trình diễn live như Taylor Swift tung ra các món ăn tinh thần hấp dẫn.
Gia Trình
(Theo Music Times, Forbes, Billboard)
Nguồn: https://www.rfi.fr/vi/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD-%C3%A2m-nh%E1%BA%A1c/20231209-gi%E1%BA%A3i-m%C3%A3-c%C6%A1n-s%E1%BB%91t-live-concert-trong-n%C4%83m-2023